Βάδισε στο πλευρό τού Μάρτιν Λούθερ Κινγκ..
Κάθε πρωί, πριν βάλει τα κλειδιά στη μίζα, ξάπλωνε στον δρόμο και έψαχνε κάτω από το αυτοκίνητό του για βόμβες. Ήταν χρόνια μίσους, ταραχών και φυλετικού ρατσισμού στον αμερικανικό Νότο. Και κάποιοι δεν είχαν συγχωρήσει στον πάτερα Γκουβέλλη τα κηρύγματά του: ότι μαύροι και λευκοί είναι ίσοι.
Ήταν 15 Σεπτεμβρίου του 1963. Η Κου Κλουξ Κλαν μόλις είχε βομβαρδίσει την εκκλησία Βαπτιστών στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Τέσσερα κορίτσια ήταν νεκρά. Ο πατήρ Σωτήριος «Σαμ» Γκουβέλλης εκτελούσε κανονικά τη λειτουργία στην ορθόδοξη εκκλησία της πόλης, όταν ένας νεαρός τον πλησίασε και του ψιθύρισε κάτι στο αυτί. Το πρόσωπο του ιερέα σκοτείνιασε. Έστρεψε το βλέμμα του στο ποίμνιό του και είπε: «Σήμερα, οι εν Χριστώ αδελφοί μας δέχτηκαν την επίθεση των δυνάμεων του Κακού».
Ο πατήρ Γκουβέλλης διέκοψε τη λειτουργία και έστειλε τον κόσμο στα σπίτια του. Η κίνησή του δεν άρεσε σε πολλούς. «Πρέπει να ξαποστείλουμε τον παπά πίσω στην Ελλάδα», είπαν κάποιοι. Στα χρόνια των ταραχών και του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων ο πατήρ Γκουβέλλης καλούνταν να επιλέξει στρατόπεδο. Οι λευκοί προτεστάντες τον είχαν βάλει στο στόχαστρο, το ίδιο και η ρατσιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν. Απέναντί του είχε και τους περισσότερους Έλληνες ομογενείς. Γιατί ο ιερέας είχε ήδη κάνει την επιλογή του: έβλεπε πέρα από τη γραμμή του χρώματος.
Στη δίνη των συγκρούσεων Ο πατήρ Γκουβέλλης γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ από Έλληνες γονείς. Ο πατέρας του καταγόταν από την Ήπειρο και η μητέρα του από τον Μελιγαλά. Αφού φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο της Μασαχουσέτης, υπηρέτησε ως ιερέας στο Μίσιγκαν. Το 1961 μεταφέρθηκε στο Μπέρμιγχαμ.
«Ήταν εύθυμος, η ψυχή της παρέας. Έκανε τους πάντες να γελούν και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στα παιδιά», λέει στα «ΝΕΑ» η Γκέιλ Ταρσίνος, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά του ιερέα. «Έπαιζε μπάσκετ με τους νέους και ήταν πάντα πολύ δίκαιος. Μας μεγάλωσε με αρχές. Έλεγε ότι δεν παίζει ρόλο το χρώμα του δέρματος. Όλοι είναι ίσοι μεταξύ τους».
Στο Μπέρμιγχαμ όμως ο Ελληνοαμερικανός ιερέας βρέθηκε στη δίνη των φυλετικών συγκρούσεων. «Η ΚΚΚ έκαιγε σταυρούς σε αυλές. Έβαζαν βόμβες, ενώ στο σπίτι μας δεχόμασταν απειλητικά τηλεφωνήματα», λέει η κ. Ταρσίνος. Τον Απρίλιο του 1963 μια ομάδα ιερέων έστειλε την επιστολή «Μια κλήση για ενότητα» στον κυβερνήτη Γουάλας και στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ που βρισκόταν τότε στη φυλακή του Μπέρμιγχαμ. Ο πατήρ Γκουβέλλης υπέγραψε την επιστολή προς τον κυβερνήτη, αλλά όχι την επιστολή προς τον Κινγκ. Με τη στάση του παραδεχόταν ανοιχτά ότι ο αγώνας των μαύρων ήταν δίκαιος.
«Γι΄ αυτήν την πράξη του δέχτηκε τα πυρά των πιστών», λέει ο Άντριου Μάνις, καθηγητής στο Κολέγιο Μacon State της Τζόρζια, που μελετά την ιστορία του πατρός Γκουβέλλη. «Έστελναν γράμματα στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο και ζητούσαν να τον στείλει σε άλλη εκκλησία. Πολλοί από τους Ελληνοαμερικανούς ήταν αντίθετοι με τις απόψεις του ιερέα. Αν και μετανάστες οι ίδιοι, δεν υποστήριζαν τα δικαιώματα των μαύρων. Ήθελαν να αφομοιωθούν από την τοπική κοινωνία, γι΄ αυτό και έπαιρναν το μέρος των λευκών προτεσταντών».
ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ και τον φόβο για δολοφονική επίθεση, ο πατήρ Γκουβέλλης παρέμεινε σταθερός στις θέσεις του. Κάθε βράδυ συναντιόταν με άλλους ιερείς της πόλης του, λευκούς, μαύρους, χριστιανούς και Εβραίους.
Διοργάνωνε και συναντήσεις παιδιών στις οποίες ανταλλάσσονταν απόψεις για τη διαφορετικότητα. Στα δικά του παιδιά όμως δεν μιλούσε για τους κινδύνους και τις βόμβες. «Ήθελε να μας προστατέψει. Ποτέ δεν μας μίλησε ανοιχτά για το τι συνέβαινε τότε», θυμάται η κ. Ταρσίνος.
Τον Μάρτιο του 1965, στην κορύφωση του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων, ο πατήρ Γκουβέλλης πήρε μέρος στην πορεία της Σέλμα, στο πλευρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Συνόδεψε εκεί τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, ο οποίος βάδισε μαζί με τον Κινγκ και η φωτογραφία του μπήκε στο εξώφυλλο του περιοδικού «Life».
Έξι χρόνια αργότερα ο πατήρ Γκουβέλλης μετατέθηκε στην παλιά έδρα του, στο Μίσιγκαν. Οι λόγοι της μετάθεσής του δεν είναι γνωστοί. Η κ. Ταρσίνος και ο κ. Μάνις πιστεύουν ότι ρόλο έπαιξε η στάση του στις ταραχές του Μπέρμιγχαμ. Στον επόμενο σταθμό του, στο πιο φιλελεύθερο Μίσιγκαν, ο πατήρ Γκουβέλλης συνέχισε τα κηρύγματά του για ισότητα μέχρι τον θάνατό του το 1988 από ανακοπή καρδιάς.
Ήταν 15 Σεπτεμβρίου του 1963. Η Κου Κλουξ Κλαν μόλις είχε βομβαρδίσει την εκκλησία Βαπτιστών στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Τέσσερα κορίτσια ήταν νεκρά. Ο πατήρ Σωτήριος «Σαμ» Γκουβέλλης εκτελούσε κανονικά τη λειτουργία στην ορθόδοξη εκκλησία της πόλης, όταν ένας νεαρός τον πλησίασε και του ψιθύρισε κάτι στο αυτί. Το πρόσωπο του ιερέα σκοτείνιασε. Έστρεψε το βλέμμα του στο ποίμνιό του και είπε: «Σήμερα, οι εν Χριστώ αδελφοί μας δέχτηκαν την επίθεση των δυνάμεων του Κακού».
Ο πατήρ Γκουβέλλης διέκοψε τη λειτουργία και έστειλε τον κόσμο στα σπίτια του. Η κίνησή του δεν άρεσε σε πολλούς. «Πρέπει να ξαποστείλουμε τον παπά πίσω στην Ελλάδα», είπαν κάποιοι. Στα χρόνια των ταραχών και του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων ο πατήρ Γκουβέλλης καλούνταν να επιλέξει στρατόπεδο. Οι λευκοί προτεστάντες τον είχαν βάλει στο στόχαστρο, το ίδιο και η ρατσιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν. Απέναντί του είχε και τους περισσότερους Έλληνες ομογενείς. Γιατί ο ιερέας είχε ήδη κάνει την επιλογή του: έβλεπε πέρα από τη γραμμή του χρώματος.
Στη δίνη των συγκρούσεων Ο πατήρ Γκουβέλλης γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ από Έλληνες γονείς. Ο πατέρας του καταγόταν από την Ήπειρο και η μητέρα του από τον Μελιγαλά. Αφού φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο της Μασαχουσέτης, υπηρέτησε ως ιερέας στο Μίσιγκαν. Το 1961 μεταφέρθηκε στο Μπέρμιγχαμ.
«Ήταν εύθυμος, η ψυχή της παρέας. Έκανε τους πάντες να γελούν και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στα παιδιά», λέει στα «ΝΕΑ» η Γκέιλ Ταρσίνος, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά του ιερέα. «Έπαιζε μπάσκετ με τους νέους και ήταν πάντα πολύ δίκαιος. Μας μεγάλωσε με αρχές. Έλεγε ότι δεν παίζει ρόλο το χρώμα του δέρματος. Όλοι είναι ίσοι μεταξύ τους».
Στο Μπέρμιγχαμ όμως ο Ελληνοαμερικανός ιερέας βρέθηκε στη δίνη των φυλετικών συγκρούσεων. «Η ΚΚΚ έκαιγε σταυρούς σε αυλές. Έβαζαν βόμβες, ενώ στο σπίτι μας δεχόμασταν απειλητικά τηλεφωνήματα», λέει η κ. Ταρσίνος. Τον Απρίλιο του 1963 μια ομάδα ιερέων έστειλε την επιστολή «Μια κλήση για ενότητα» στον κυβερνήτη Γουάλας και στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ που βρισκόταν τότε στη φυλακή του Μπέρμιγχαμ. Ο πατήρ Γκουβέλλης υπέγραψε την επιστολή προς τον κυβερνήτη, αλλά όχι την επιστολή προς τον Κινγκ. Με τη στάση του παραδεχόταν ανοιχτά ότι ο αγώνας των μαύρων ήταν δίκαιος.
«Γι΄ αυτήν την πράξη του δέχτηκε τα πυρά των πιστών», λέει ο Άντριου Μάνις, καθηγητής στο Κολέγιο Μacon State της Τζόρζια, που μελετά την ιστορία του πατρός Γκουβέλλη. «Έστελναν γράμματα στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο και ζητούσαν να τον στείλει σε άλλη εκκλησία. Πολλοί από τους Ελληνοαμερικανούς ήταν αντίθετοι με τις απόψεις του ιερέα. Αν και μετανάστες οι ίδιοι, δεν υποστήριζαν τα δικαιώματα των μαύρων. Ήθελαν να αφομοιωθούν από την τοπική κοινωνία, γι΄ αυτό και έπαιρναν το μέρος των λευκών προτεσταντών».
ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ και τον φόβο για δολοφονική επίθεση, ο πατήρ Γκουβέλλης παρέμεινε σταθερός στις θέσεις του. Κάθε βράδυ συναντιόταν με άλλους ιερείς της πόλης του, λευκούς, μαύρους, χριστιανούς και Εβραίους.
Διοργάνωνε και συναντήσεις παιδιών στις οποίες ανταλλάσσονταν απόψεις για τη διαφορετικότητα. Στα δικά του παιδιά όμως δεν μιλούσε για τους κινδύνους και τις βόμβες. «Ήθελε να μας προστατέψει. Ποτέ δεν μας μίλησε ανοιχτά για το τι συνέβαινε τότε», θυμάται η κ. Ταρσίνος.
Τον Μάρτιο του 1965, στην κορύφωση του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων, ο πατήρ Γκουβέλλης πήρε μέρος στην πορεία της Σέλμα, στο πλευρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Συνόδεψε εκεί τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, ο οποίος βάδισε μαζί με τον Κινγκ και η φωτογραφία του μπήκε στο εξώφυλλο του περιοδικού «Life».
Έξι χρόνια αργότερα ο πατήρ Γκουβέλλης μετατέθηκε στην παλιά έδρα του, στο Μίσιγκαν. Οι λόγοι της μετάθεσής του δεν είναι γνωστοί. Η κ. Ταρσίνος και ο κ. Μάνις πιστεύουν ότι ρόλο έπαιξε η στάση του στις ταραχές του Μπέρμιγχαμ. Στον επόμενο σταθμό του, στο πιο φιλελεύθερο Μίσιγκαν, ο πατήρ Γκουβέλλης συνέχισε τα κηρύγματά του για ισότητα μέχρι τον θάνατό του το 1988 από ανακοπή καρδιάς.
(Την 21η Μαρτίου 1965 ξεκινά, υπό τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η τρίτη κατά σειρά πορεία από την πόλη Σέλμα και αφού διάνυσε 80 χιλιόμετρα καταλήγει τέσσερις μέρες αργότερα στην πρωτεύουσα της Αλαμπάμα Μοντγκόμερι, προπύργιο του ρατσισμού. Η πρώτη απόπειρα της πορείας, την Κυριακή 7 Μαρτίου, είχε τερματιστεί άδοξα από την τυφλή αστυνομική βία, μένοντας στην ιστορία ως ¨Ματωμένη Κυριακή". Εκτός του π. Γκουβέλλη, το παρόν στην πορεία της Σέλμα δίνει και Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος, όπως φαίνεται και από το ιστορικό εξώφυλλο του περιοδικού Life της εποχής. Το αίτημα για πλήρη πολιτικά, εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα στους μαύρους της Αμερικής είχε ήδη από το 1963 προσλάβει παγκόσμια απήχηση με την ιστορική πορεία στην Ουάσιγκτον, όπου ο Κινγκ εκφωνεί μπροστά από το μνημείο του Αβρ. Λίνκολν και ενώπιον 250.000 ανθρώπων τον περίφημο λόγο του ¨I have a dream...¨. Για τους αγώνες του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Κινγκ θα λάβει το 1964 το Νόμπελ Ειρήνης.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου