Η ελληνική πραγματικότητα της ελληνικής γεωργίας

Είναι Παρασκευή 15 Ιουνίου απόγευμα, δυο μέρες πριν τις δεύτερες εκλογές, και ένας καλός φίλος και γεωπόνος επιστρέφει από το θαλασσινό μπάνιο όταν κτυπάει το κινητό. Ένας άλλος φίλος αγρότης που καλλιεργεί πεπόνια είχε σοβαρό πρόβλημα. Αμέσως ο γεωπόνος κατευθύνθηκε στο χωράφι. Μετά από μισή ώρα ήταν φανερό ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει αλλά πως μπορείς να το επαληθεύσεις; Χωρίς ένα εργαστήριο να σου λύνει τα δύσκολα προβλήματα μέσω της απομόνωσης και της ταυτοποίησης του παθογόνου, τι θα πεις στον αγρότη, πάρε μια τσάντα φάρμακα και ριξτα; Πιθανότατα επρόκειτο για ίωση αλλά πώς να το επαληθεύσεις; Άλλοι τρεις γεωπόνοι που πέρασαν από εκεί κατέληξαν σε τρεις διαφορετικές διαγνώσεις.

Αμέσως μετά στο πρόγραμμα σειρά έχει ο Τάκης, ένας πολύ καλός φίλος που καλλιεργεί φράουλες. Τα φυτά δείχνουν να συνέρχονται από το θρεπτικό ισχυρό σοκ που έχουν υποστεί αλλά είναι πλέον αργά, οι υψηλές θερμοκρασίες είναι προ των πυλών ανακόπτοντας οριστικά τη παραγωγική περίοδο της φράουλας. Από τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο επεσήμανε στον Τάκη ότι τα φυτά έχουν κρυφές τροφοπενίες, να κάνει άμεσα ανάλυση φύλλων και να προχωρήσει στην κατάλληλη λίπανση. Όμως ένας Έλληνας παραγωγός είναι απέναντι 1. σε άλλους Έλληνες παραγωγούς που του δίνουν συνέχεια οδηγίες, 2. απέναντι σε φίλους και συγγενείς που του δίνουν και αυτοί οδηγίες, 3. απέναντι στον εαυτό του που έχει και αυτός ισχυρό λόγο, 4. απέναντι στην άγνοια που δημιουργεί ένα ισχυρό ανάχωμα λόγω φόβου και 5. απέναντι σε γεωπόνους και γεωτεχνικούς που θα καταλήγουν πάντα σε διαφορετικές διαγνώσεις, 6. απέναντι ενδεχομένως σ έναν ερευνητή, και τότε είναι που μπερδεύονται εντελώς τα πράγματα. Έτσι λοιπόν είναι προφανές ότι οι λιπάνσεις που έκανε ήταν μια συνισταμένη όλων των παραπάνω συνιστωσών.

Όμως μεγάλη ευθύνη έχει και ο φίλος γεωπόνος που έπρεπε να του έχει μιλήσει εδώ και πολλούς μήνες και να τον έχει ενημερώσει για την κατάλληλη και ισορροπημένη λίπανση και την σχέση μεταξύ των στοιχείων για μια συγκεκριμένη καλλιέργεια.

Όμως τι είναι η κατάλληλη και ισορροπημένη λίπανση; Τι είναι οι κρυφές τροφοπενίες; Τι ακριβώς είναι η ισορροπημένη σχέση μεταξύ των στοιχείων στην λίπανση μιας καλλιέργειας;

Χρόνια ολόκληρα όλοι μας ακούμε τους αγρότες μας να συμβουλεύουν ο ένας τον άλλον αλλά και οι γεωτεχνικοί, πανεπιστημίου και τει, και ειδικά όσο αναπτύσσεται η καλλιέργεια, να βάλουν ένα ισορροπημένο λίπασμα και κατά κανόνα ένα 20-20-20. Για όσους δεν γνωρίζουν οι τρεις μεγάλοι αριθμοί σε ένα τσουβάλι λίπασμα σημαίνουν το άζωτο το φωσφόρο και το κάλιο και την συγκέντρωση τους επί της εκατό.

Μεγαλύτερη ανισορροπία για ένα καλλιεργούμενο φυτό από το 20-20-20 ή το 15-15-15 ή το 11-11-11 η οποιοδήποτε άλλο με την σχέση 1-1-1, στην φάση της έντονης ανάπτυξης, δεν υπάρχει.

Τα καλλιεργούμενα φυτά απορροφούν το άζωτο, το φωσφόρο και το κάλιο υπό μια σχέση που δεν είναι 1-1-1 αλλά και που διαφοροποιείται συνεχώς όσο το φυτό αναπτύσσεται και η παραγωγική περίοδος κορυφώνεται.

Ο φίλος, ο γεωπόνος, που τυγχάνει να είναι και ερευνητής, γεμάτος εκνευρισμό κοίταξε τον ουρανό και φωνάζοντας στην μέση του πουθενά είπε: γιατί κανείς δεν μιλάει για αυτά τα πράγματα; Γιατί κανείς δεν ενημερώνει τους αγρότες για την ορθολογική λίπανση; Για τις σχέσεις μεταξύ των στοιχείων; Για την μέγιστη σημασία της οργανικής ουσίας; Και γιατί επιτελούς όποιος αγρότης φροντίζει για οργανική ουσία στο έδαφος και βάζει κομποστ γιατί δεν τον εφοδιάζουν με ελληνικά, αφού υπάρχουν;

Ο ίδιος φίλος πριν από χρόνια περνούσε από πύργο και σταμάτησε για λίγο σε ένα συνάδελφο. Ο συνάδελφος είχε πρόσφατα ανοίξει μαγαζί με γεωργικά εφόδια έχοντας όμως ειδικότητα στην αγροτικής οικονομία. Μετά από λίγο ήρθε ένας αγρότης και ρώτησε τι πρέπει να κάνει για τα δένδρα του, ξινά, μέσα στον Αύγουστο; Ο συνάδελφος αφού σκέφτηκε για λίγη ώρα έφυγε και επέστρεψε με δυο σακούλες φυτοφάρμακα. Ο αγρότης πλήρωσε και έφυγε. Προσωπικά, μου έμεινε η απορία, τι θα ψέκαζε με δυο τεράστιες σακούλες με φάρμακα μέσα στον Αύγουστο.

Ένας άλλος καλός φίλος, ο Σπύρος, αποφάσισε κάποτε να κάνει βιολογικές καλλιέργειες. Φυσικά τότε ξεκίνησε και το μαρτύριο. Αν στην Ελλάδα θέλεις να κάνεις κάτι το διαφορετικό πρέπει να εξασφαλίσεις ότι θα υπάρχει και η κατάλληλη ενημέρωση. Στην χώρα μας δεν υπάρχει ενημέρωση, οι γεωργικές και νομαρχιακές υπηρεσίες είναι για τις επιδοτήσεις και για να βάζουν τρικλοποδιές σε όσους προσπαθούν να κάνουν ένα βήμα. Το τηλέφωνο του φίλου ερευνητή είχε πάρει φωτιά, έφτανε να χτυπάει έως και 10 φορές την ημέρα. Άλλες τόσες φορές θα χτυπούσε το τηλέφωνο διαφόρων φίλων και γνωστών, απλών γεωπόνων ή και ερευνητών σε όλη την χώρα για να βρεθεί μια πληροφορία.

Όσοι θέλουν να κάνουν βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα πρέπει να το σκεφτούν καλά, καθώς δεν υπάρχει ενημέρωση. Ελάχιστες υπηρεσίες και γραφεία μπορούν να το κάνουν αυτό. Από προσωπική εμπειρία μπορώ να πω ότι το ένα και μοναδικό πρόσωπο γεωπόνος στην νομαρχία Ηλείας τοποθετημένο κάθε φορά σαν υπεύθυνο για την βιολογική γεωργία – προσωπικά μου έδινε την εντύπωση ότι – ήταν προσεκτικά επιλεγμένο σαν το πιο ακατάλληλο, σαν κάποιος να το έκανε σκόπιμα για να μην εξυπηρετεί τον κόσμο και φυσικά από γνώσεις κοντά στο μηδέν.

Η ελληνική γεωργία είναι ανυπεράσπιστη, είναι εγκαταλελειμμένη στην τύχη της. Σκόπιμα; από αδιαφορία; Από ανικανότητα; Ίσως λίγο απ όλα. Το σίγουρο είναι ότι καταρρέει, φυτοζωεί και σπρώχνει πολλούς στην εξαθλίωση. Ενώ θα μπορούσε με απλές κινήσεις να γίνει χρυσοφόρα και συναλλαγματοφόρα.

Αυτές τις απλές κινήσεις ο φίλος γεωπόνος και ερευνητής με την μεσολάβηση ενός αλλού καλού φίλου κάπου εκεί γύρω στο 2005/2006, τις παρέδωσε σε ένα υπόμνημα στον τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου γεωργίας, έναν κύριο που ητο και καθηγητής στην Γεωπονική. 6-7 χρόνια μετά υπάρχει η υποψία ότι το υπόμνημα απλώς μουχλιάζει σε ένα συρτάρι. Τον ίδιο γενικό γραμματέα συνάντησε ο γραφων στην Αγρότικα, δυο χρόνια μετά στην Θεσσαλονίκη. Όταν ήρθαν οι δυο τους πρόσωπο με πρόσωπο ρώτησε ο γραφών τον γγ, γατί τον κοροιβο τον αφήνετε να χαθεί; Και ο γγ αφού τον έσπρωξε με δύναμη του λέει: δεν με παρατάς και εσύ και ο κοροιβος;

Αυτή είναι η αντιμετώπιση εκ μέρους των πατέρων του έθνους, αυτός ο κύριος εκπροσωπούσε την αντίληψη πιθανότατα ολόκληρης της ΝΔ για την ελληνική γεωργία. Φυσικά το πασοκ δεν υπηρξε ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο, απλά το ίδιο.

Ο γράφων είχε στείλει εκείνη την περίοδο επιστολές σε όλους τους βουλευτές του νομού και στον νομάρχη Ηλείας κάνοντας μια σημαντική πρόταση για το ινστιτούτο του ΕΘΙΑΓΕ στον Κόροιβο. Δεν απήντησε και δεν ενδιαφέρθηκε κανείς.

Τα μέτρα για να βγει η ελληνική γεωργία από το τέλμα είναι απλά, απλώς πρέπει κάποιος να ενδιαφέρεται. Εκείνο το υπόμνημα υπάρχει ακόμα για όποιον ενδιαφέρεται.

Η ελληνική γεωργία σήμερα είναι ένα τρελοκομείο βυθισμένο στον απέραντο εξευτελισμό. Η πολιτεία με την αδιαφορία της την άφησε έρμαιο των γεωργικών καταστημάτων και τα γεωργικά καταστήματα χαράζουν εθνική πολιτική. Ουκ ολίγες φορές ο αγρότης μπήκε σε ένα κατάστημα γεωργικών εφοδίων ρωτώντας: ρε μπαμπη τι θα καλλιεργήσουμε φέτος; Και ο μπαμπης χαράζει εθνική πολιτική. Αυτό είναι σε θέση να το κάνει μόνο το υπουργείο συλλέγοντας δεδομένα από την παγκόσμια αγορά μέσω των πρεσβειών και προξενείων ώστε να μπορεί να στηθεί μια πολιτική σε βάθος εικοσαετίας αλλά και αξιοποιώντας κατά τον καλύτερο τρόπο τα ελληνικά προϊόντα.

Κάποτε σε μια συζήτηση μια φίλη είπε: η ελληνική γεωργία δεν έχει μέλλον. Ο γράφων την ρώτησε αν τα διαμάντια μπορεί να τα αγοράζει ο καθένας; Αυτή απάντησε: φυσικά και όχι. Βεβαίως τα αγοράζουν οι λιγότεροι αλλά ποτέ δεν χάνουν την αξία τους στην διεθνή αγορά. Και ο γραφών ξανα ρώτησε: γιατί τα ελληνικά γεωργικά προϊόντα δεν είναι διαμαντικά;

Με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες στην Ελλάδα και την εφαρμογή ολοκληρωμένης διαχείρισης ή βιολογικής καλλιέργειας, θα είχαμε σαν αποτέλεσμα να συγκομίζουμε διαμάντια.

Έρχονται απεσταλμένοι εταιρειών, πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων από το εξωτερικό και συλλέγουν από έντομα, βομβίνους μέχρι φυτικό υλικό, τα ερευνούν και τα βελτιώνουν στην χώρα τους και μετά τα εξάγουν. Εισάγουμε από βομβίνους, βελτιωμένες φυλές ποικιλίες και υβρίδια σε πρόβατα μοσχάρια, πατάτα, τομάτα, λαχανικά, σιτηρά, δενδρώδη και γενικώς για όλη την φυτική και ζωική παραγωγή.

Η κάποτε πλούσια βιοποικιλότητα σε φυτά και ζώα χάνεται. Ποικιλίες και φυλές που έφτασαν σε εμάς από την εποχή του Ομήρου και του Θεόφραστου χάνονται και συνθλίβονται κάτω από την αδιαφορία των κυβερνώντων της νδ και του πασοκ. Φυσικά εκεί μέσα μερίδιο ευθύνης έχουν και τα υπόλοιπα κόμματα της βουλής.

Ο Ησίοδος περιγράφει της καλλιεργητικές φροντίδες ανάλογα με την εποχή κάπου 3000 χρόνια πριν και ο Θεόφραστος την πρώτη ανθεκτική ποικιλία σίτου στην σκωρίαση στην οικουμένη 2400 χρόνια πριν. Την άμπελο και την ελιά που στήριξαν την κλασική Ελλάδα και τον πολιτισμό μας τώρα τα αντικαθιστούμε με εισαγόμενα από Ευρώπη και Αμερική. Σε λίγο τίποτε δεν θα είναι ελληνικό. Σε μερικές δεκαετίες οι Έλληνες θα είναι και αυτοί μειονότητα. Σε ένα αιώνα από τώρα τίποτε δεν θα είναι ελληνικό σε αυτό τον τόπο.

Θα έπρεπε στους τομείς επιστήμης των φυτών και των ζώων να έχουμε κάνει θαύματα και να εξάγουμε, αλλά κάποιοι, όλοι αυτοί που μας κυβερνούν από το 1974 και μετά, μας θέλουν επαίτες, στην εξαθλίωση και στην μιζέρια. Μέχρι το 1974 είχαμε τους υψηλότερους ρυθμούς γεωργικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, σήμερα βουλιάζουμε, αύριο δεν θα μπορούμε να καλλιεργήσουμε ούτε τομάτα.

*  Φάνης Α. Τσαπικούνης , Συγγραφέας,Πτυχιούχος Τμήματος Γεωπονίας ΑΠΘ,Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας ΠΠ
πηγη