Εξπρές του μεσονυχτίου σε σκοπιανή φυλακή!

Η Ιστορία

Ο Γιάννης Ζευγάς συνελήφθη από Σκοπιανούς στη μεθόριο ΠΓΔΜ-Βουλγαρίας, στις 23 Ιουνίου 2001, περίοδος που είχαν ξεσπάσει στη γειτονική μας χώρα εχθροπραξίες μεταξύ των Σλάβων και Αλβανόφωνων αυτονομιστών. Αιτία του ταξιδιού του κ. Ζευγά, η τακτοποίηση των απαιτούμενων εγγράφων για το ταξίδι παιδιών της ελληνικής ομογένειας στα Σκόπια. Τα παιδιά, θα φιλοξενούνταν για 20 ημέρες σε κατασκήνωση στα Άβδηρα της Ξάνθης, όπου στη διάρκεια της παραμονής τους, θα διδάσκονταν την ελληνική γλώσσα. Ο κ. Ζευγάς βιαζόταν, προκειμένου να απομακρύνει τα παιδιά από την κόλαση του πολέμου. Στην προαναφερόμενη κατασκήνωση, θα φιλοξενούνταν παράλληλα και παιδιά από την ομογένεια της Βουλγαρίας.

Το πρόσχημα για τη σύλληψη του κ. Ζευγά, ήταν ένα ένταλμα που είχε αρχικά εκδώσει η Ιντερπόλ, μετά την κλοπή του διαβατηρίου στη Βουλγαρία του Έλληνα υπηκόου και τη χρήση του από έναν Βούλγαρο κακοποιό (Π. Κ., σωματέμπορος και πλαστογράφος), που είχε συλληφθεί στις Βρυξέλες και κρατείται στις φυλακές της Αντβέρπης (φωτό).
Όμως, ο κ. Ζευγάς είχε δηλώσει έγκαιρα την κλοπή του ταξιδιωτικού του εγγράφου στο ελληνικό προξενείο στη Φιλιππούπολη και είχε εκδώσει νέο διαβατήριο στην αρμόδια Νομαρχία Καβάλας. Αυτό επιβεβαιώθηκε άμεσα από τις αρμόδιες αρχές και προς την αστυνομία των Σκοπίων και προς την Ιντερπόλ, ενώ και ο Βούλγαρος κακοποιός είχε στο μεταξύ συλληφθεί. Οπότε, οι Σκοπιανοί όφειλαν να απελευθερώσουν αμέσως τον Έλληνα πολίτη. Κάτι που φυσικά δεν έκαναν. Αποκαλύφθηκε όμως στην πορεία, ότι είχαν ενοχληθεί από την (καθ’ όλα νόμιμη) δραστηριότητα του κ. Ζευγά, στους κόλπους της ελληνικής ομογένειας στην ΠΓΔΜ. Στη διάρκεια της κράτησής του προσπάθησαν να τον τρελάνουν, για να μην μπορέσει να αποκαλύψει τα όσα είδε στις φυλακές. Αυτός όμως, για κακή τους τύχη, άντεξε. Και η μαρτυρία του σήμερα, μετά των σχετικών εγγράφων, που μαρτυρούν του λόγου του το αληθές, είναι πολύτιμη.

Η κράτηση και τα βασανιστήρια

«Φχατιχμέ γκο». Με αυτή την έκφραση που στο ιδίωμα των Σκοπιανών σημαίνει «τον πιάσαμε», άρχισαν τα βάσανα του κ. Ζευγά (ο οποίος σημειωτέον μιλάει το σκοπιανό γλωσσικό ιδίωμα). Οδηγήθηκε αρχικά στις φυλακές της Κρίβα Παλάνκα, όπου η πλειοψηφία των κρατουμένων ήταν Αλβανόφωνοι, «ύποπτοι» για συνεργασία με τον UCK. Εκεί άρχισαν οι βαρβαρότητες εις βάρος του. Την πρώτη νύχτα της κράτησής του, τον κρέμασαν με χειροπέδες από το κάγκελο σε ανακριτικό κελί, όπου κακοποίησαν μπροστά του πολλούς Αλβανόφωνους, χτυπώντας τους στα νεφρά, στη σπονδυλική στήλη και στο κεφάλι με κλομπ. Όταν λιποθυμούσαν, τους έβρεχαν με λάστιχο με παγωμένο νερό για να επανακτήσουν τις αισθήσεις τους. Έβρεξαν και τον κ. Ζευγά πολλάκις, χωρίς όμως σε εκείνη τη φάση να τον κτυπήσουν.

Φυλακές Κουμάνοβο

Δύο ημέρες αργότερα, τον μετέφεραν στη φυλακή του Κουμάνοβο. Το μεταγωγικό σταμάτησε 200 μέτρα από την πύλη της φυλακής και τον έσυραν δέσμιο, φωνάζοντας στον κόσμο που παρακολουθούσε στο δρόμο «αυτός είναι βρομιάρης Έλληνας». Στη διάρκεια της διαδρομής, τον χτυπούσαν συνεχώς με κλομπ στα νεφρά, προκαλώντας του αφόρητο πόνο, με αποτέλεσμα να πέφτει κάτω συνεχώς. Στην είσοδο της φυλακής, ένας βαθμοφόρος σωφρονιστικός υπάλληλος του είπε: «Εσύ είσαι ο Έλληνας, δεν θα βγεις ζωντανός από εδώ». Η ανάκριση άρχισε αμέσως:
«Από πού είσαι;»
«Από την Καβάλα της Ελλάδας».
«Ξέρεις ότι η Καβάλα ανήκει στο κράτος μας, στη Μακεδονία; Βάλτε τον Έλληνα στο χοιροστάσιο».
Όπου χοιροστάσιο, ένα κελί απομόνωσης, γεμάτο κόπρανα. Όταν ο κ. Ζευγάς ζήτησε νερό, ο δεσμοφύλακας του έδειξε δύο άδεια μπουκάλια και του είπε: «Τα βλέπεις αυτά; Κατούρα μέσα και πιες. Στην Ελλάδα έχετε καλύτερο νερό;»
Την επόμενη ημέρα, ο κ. Ζευγάς, λόγω των χτυπημάτων που είχε δεχθεί έξω από τη φυλακή, ούρησε αίμα. Μόλις είδε την κατάσταση αυτή ο δεσμοφύλακας, τον ειρωνεύτηκε: «Βλέπω ότι στην Ελλάδα κατουράτε κρασί», του είπε. Τον οδήγησε στην τουαλέτα, όπου ο κ. Ζευγάς μάταια προσπάθησε να βρει τρεχούμενο νερό. Ήπιε, αναγκαστικά, από τη λεκάνη της τουαλέτας… Ήθελαν να τον εξευτελίσουν οι Σκοπιανοί!

Την επόμενη, του έδωσαν για πρώτη φορά τροφή και ένα ποτήρι νερό. Την τέταρτη μέρα κράτησης, τον μετέφεραν συνοδεία ενόπλων, στο δικαστήριο του Κουμάνοβο. Στη διάρκεια της μετάβασης, τον κακοποίησαν εκ νέου βάναυσα, χτυπώντας τον με υποκόπανους όπλων. Μάλιστα, ο βαθμοφόρος που προΐστατο της μεταγωγής, φώναξε στον στρατιώτη που τον χτύπησε: «Δεν έπρεπε να τον χτυπήσεις και στο στομάχι. Θα τον σκοτώσουμε προτού πάει στη φυλακή». Ο στρατιώτης απάντησε στον αξιωματικό του: «Αυτά τα σκουλήκια τους Έλληνες πρέπει να τους σκοτώνεις και όχι να τους δικάζεις».

Νομική στην «ευρωπαϊκή» ΠΓΔΜ

Στο δικαστήριο, τον περίμεναν μια εισαγγελέας, μια δακτυλογράφος και ένας φοβισμένος Έλληνας μειονοτικός, μεταφραστής. Ο κ. Ζευγάς, βλέποντας τον ομοεθνή μας να τρέμει στην κυριολεξία, ζήτησε την απαλλαγή του, εξηγώντας στο τοπικό ιδίωμα: «Σας παρακαλώ κ. εισαγγελεύς, επιθυμώ να τηλεφωνήσω στο ελληνικό προξενείο, ώστε να μιλήσω για την κράτησή μου και να μου στείλουν ορκωτό μεταφραστή και δικηγόρο». Η εισαγγελεύς απάντησε οργισμένα: «Εδώ είναι Μακεδονία και στη Μακεδονία δεν έχουμε ελληνικό προξενείο». Ο κ. Ζευγάς επέμεινε: «Από τη στιγμή που μου αρνείστε άδικα την επαφή μου με το προξενείο μου, τότε λόγω και της ιδιότητάς μου ως μεταφραστή βαλκανικών γλωσσών, θα ήθελα να σας απαντώ εγώ στα σλαβικά στις ερωτήσεις σας». Η ανταπάντηση της εισαγγελέως, ήταν χαρακτηριστικής της λογικής των Σκοπιανών: «Αυτό έλειπε, να μη γνωρίζεις τα μακεδονικά. Βλέπω στα χαρτιά σου ότι είσαι γεννημένος στη Μακεδονία του Αιγαίου, στην Καβάλα». Η εισαγγελέας, με τη δικαιολογία ότι ο κ. Ζευγάς καταζητούνταν από την Ιντερπόλ, διέταξε την προφυλάκιση του συμπολίτη μας για ένα μήνα. Οι Σκοπιανοί ήταν βέβαια ήδη ενήμεροι ότι δεν υφίστατο θέμα… Είχε αρχίσει ούτως ή άλλως η καταστρατήγηση κάθε έννοιας διεθνούς Δικαίου. Μόλις γύρισε στη φυλακή ο κ. Ζευγάς, του πήραν αποτυπώματα: τον έβαλαν και έσκυψε κάτω από ένα τραπέζι, του κάλυψαν το πρόσωπο με ένα πανί, τοποθέτησαν τα χέρια του πάνω σε μπαρούτι, και κατόπιν, πήραν τα αποτυπώματά του. Έτσι, φαινόταν καθαρά ότι στα χέρια του υπήρχε μπαρούτι, που σήμαινε ότι «χρησιμοποίησε» όπλο. Αυτό το έκαναν κυρίως στους Αλβανόφωνους, «στήνοντας» υποθέσεις για να πετυχαίνουν καταδίκες.

Φυλακές Σκοπίων και… νέα βάσανα

Άμεσα, έγινε η μεταγωγή του κ. Ζευγά στις φυλακές Σούτκα των Σκοπίων, ένα σωφρονιστικό κατάστημα όπου «φιλοξενούνταν» οι αντιστασιακοί την περίοδο διακυβέρνησης της Γιουγκοσλαβίας από τον Τίτο. Εκεί, αφού τον υπέβαλαν σε νέους εξευτελισμούς, του αφαίρεσαν με βίαιο τρόπο το σταυρό που φορούσε: «Έλληνα, εδώ μέσα δεν υπάρχει Θεός για να σε βοηθήσει», του είπαν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Τον οδήγησαν σε ένα κελί με άλλους δέκα κρατούμενους, μεταξύ των και ένας Αλβανόφωνος από το Τέτοβο, ένα παιδί 13 ετών, που κατηγορείτο για συμμετοχή στον UCK. Οι πόνοι στη σπονδυλική στήλη και στα νεφρά από την κακοποίηση που είχε υποστεί, τον θέριζαν, ενώ ουρούσε συνεχώς αίμα.

«Ανάκριση»

Το ίδιο βράδυ, τον πήγαν για ανάκριση, από τον επιθεωρητή Μπόμπι Αλεξόφσκι και μια ανακρίτρια, αγνώστου ονομασίας. Εκεί, του έδειξαν φωτογραφίες του ατόμου που είχε πλαστογραφήσει το διαβατήριό του: «Όπως καταλαβαίνεις Ζευγά, η ζωή σου τελειώνει εδώ. Αυτές οι φωτογραφίες αποδεικνύουν ότι εσύ είσαι αυτός που καταζητείται». Ο κ. Ζευγάς, απάντησε: «Κύριε εισαγγελέα, όπως βλέπετε, δεν είμαι εγώ στις φωτογραφίες. Πρώτ’ απ’ όλα, αυτός είναι φαλακρός, υπέρβαρος και με ανοιχτόχρωμα μάτια». Ο εισαγγελέας κοντοστάθηκε και συνομίλησε με την ανακρίτρια. Ήταν εμφανές ότι δεν υπήρχε η παραμικρή ομοιότητα… Όμως, αποδεικνυόταν και η διαφορά στα δακτυλικά αποτυπώματα. Όμως, ο Αλεξόφσκι, επέμεινε: «Υπέγραψε ότι είσαι εσύ να τελειώνουμε». Ο κ. Ζευγάς, αρνήθηκε και ζήτησε να του επιτρέψουν να επικοινωνήσει με το ελληνικό προξενείο, ώστε να ειδοποιηθούν και οι δικοί του στην Ελλάδα. Η απάντηση του Αλεξόφσκι, ας τη δουν στο ΥΠΕΞ: «Θα σου το πω μια φορά μόνο και κατάλαβέ το: στη Μακεδονία, δεν υπάρχει ελληνικό προξενείο κι εσύ δεν έχεις κανένα δικαίωμα για τηλεφώνημα. Εδώ είναι Μακεδονία», του είπε κλωτσώντας μια καρέκλα με θυμό.

Φοβισμένη δικηγόρος εν όψει…

Πέντε ημέρες αργότερα, εμφανίστηκε στη φυλακή μια ηλικιωμένη (και πολύ φοβισμένη) δικηγόρος, που όρισε το κράτος των Σκοπίων για την υπεράσπισή του. Στην παράκληση του κ. Ζευγά να τον βοηθήσει να επικοινωνήσει με το ελληνικό προξενείο και τους οικείους του, του απάντησε: «Ξέρετε ότι αν ειδοποιήσω το ελληνικό προξενείο, θα διακινδυνεύσω τη θέση μου. Είμαι μια δικηγόρος που ο μισθός της δεν ξεπερνά τα 100 γερμανικά μάρκα το μήνα». Ο κ. Ζευγάς επέμεινε και της είπε να ενημερώσει τουλάχιστον τηλεφωνικά κάποιους γνωστούς του στα Σκόπια και στη Βουλγαρία, που με τη σειρά τους θα ενημέρωναν την οικογένειά του και της υποσχέθηκε αμοιβή 300 γερμανικών μάρκων, λέγοντάς την παράλληλα ότι θα την απάλλασσε από την υπεράσπισή του. Μετά από μια εβδομάδα, έφτασε στα Σκόπια ο πατέρας Ζευγάς, συνοδευόμενος από έναν Σκοπιανό φίλο του Γιάννη (ο φίλος εκείνος, απολύθηκε, όλως τυχαίως, τις επόμενες ημέρες από τη δουλειά του) και κουβαλώντας τα απαραίτητα έγγραφα που πιστοποιούσαν την αθωότητα του κ. Γιάννη Ζευγά.

Στρατιωτική φυλακή

Αμέσως μετά, άρχισαν τα ψυχολογικά βασανιστήρια. Ο συμπολίτης μας, έπρεπε να αποφυλακιστεί, καθώς η υπόθεση είχε γίνει γνωστή στις ελληνικές υπηρεσίες. Είχε δει όμως πολλά στις φυλακές… Από την άλλη, δεν μπορούσαν να τον ξεκάνουν χωρίς πολύ σοβαρές πολιτικές & διπλωματικές επιπτώσεις. Έτσι, βάλθηκαν να τον τρελάνουν. Κι ενώ η βοή από τους βομβαρδισμούς στα γύρω αλβανικά χωριά ακουγόταν μέσα στο σωφρονιστικό κατάστημα, ο κ. Ζευγάς μεταφέρθηκε σε στρατιωτική φυλακή. «Έλληνα, νόμισες ότι θα σε αφήσουμε; Ξέρεις πως σιχαινόμαστε τους Έλληνες. Τώρα θα δεις τι θα πει στρατιωτική φυλακή. Στάθηκες τυχερός, τώρα θα δούμε πόσο θα αντέξεις». Ο κ. Ζευγάς οδηγήθηκε σε ένα κελί 2,5Χ2,5, με Αλβανόφωνους κρατούμενους από το αλβανικό χωριό Λούμποτεν (όπου το 2001 έγιναν από τους Σκοπιανούς φρικτά εγκλήματα πολέμου), όλους φρικτά και συστηματικά κακοποιημένους και βασανισμένους. Συνέχεια άνοιγε η πόρτα του κελιού και πέταγαν μέσα αιμόφυρτους ανθρώπους, μερικοί μάλιστα υπερήλικες, που μόλις ανέπνεαν. Εκεί έμαθε για τις πολλές δολοφονίες Αλβανόφωνων από Σκοπιανούς παρακρατικούς, (μεταξύ τους και ενός 6χρονου παιδιού, του Ερτζάν Αλιού), για τις συλλήψεις ανήλικων, για τα φρικτά βασανιστήρια, ενώ αργότερα έμαθε ότι κάποιοι ηλικιωμένοι Αλβανόφωνοι δεν άντεξαν τα βασανιστήρια και απεβίωσαν στη φυλακή. Οι ευρωπαϊκές αλλά και η αμερικανική πρεσβεία στα Σκόπια γνωρίζουν, αλλά σιωπούν…

Νέα προφυλάκιση

Λίγες ημέρες αργότερα, με νέο έγγραφο διατάχθηκε η επιμήκυνση της προφυλάκισης για ακόμα ένα μήνα. «Εσύ Έλληνα θα βγεις μετά από 100 χρόνια από αυτό το κελί». Στα τέλη Αυγούστου, ήρθε εκ νέου στα Σκόπια ο πατέρας Ζευγάς. Πριν δει τον πατέρα του, ο κ. Γιάννης Ζευγάς οδηγήθηκε στον αξιωματικό υπηρεσίας της στρατιωτικής φυλακής. Αυτός, αφού τον έβαλε να διαβάσει τα στοιχεία του διαβατηρίου του, του είπε: «Πριν από λίγο διάβασες ότι είσαι γεννημένος στην Καβάλα. Άρα είσαι δικός μας, Μακεδόνας και όχι Έλληνας. Γιατί ρε προδότη μιλάς ελληνικά και όχι τη γλώσσα μας, τη μακεδονική; Τώρα που θα πας στον πατέρα σου θα μιλήσεις στα σλαβικά και όχι στα ελληνικά, αλλιώς όταν γυρίσεις, θα σου σπάσουμε το κεφάλι». Η συνάντηση έγινε, αλλά χωρίς ομιλίες…

Βασανιστήρια από Σκοπιανούς

Η αλληλεγγύη των Αλβανόφωνων στον κ. Ζευγά στη φυλακή, ήταν μεγάλη. Μέχρι και μίνι εξέγερση πήγε να προκληθεί, όταν κακοποιήθηκε και αυτό έγινε γνωστό. Όταν κατέφτασε ο Αλεξόφσκι για να τον ανακρίνει εκ νέου, ο κ. Ζευγάς γνώριζε πλέον ότι δεν μπορούσαν να του κάνουν τίποτα, καθώς η Ιντερπόλ των Βρυξελών πίεζε συνεχώς για την απελευθέρωσή του, απορώντας για την κωλυσιεργία των Σκοπιανών (στη φωτό το έγγραφο της ΕΛ.ΑΣ. προς τη βελγική αστυνομία που διευκρινίζει ότι ο κ. Ζευγάς δεν είναια αυτός που αναζητά η βελγική αστυνομία και ζητά την παρέμβασή της στις αρχές των Σκοπίων για την απελευθέρωσή του). Όμως, ο Αλεξόφσκι, προσπαθούσε να βγάλει κάτι: «Εσύ Ζευγά σαν Μακεδόνας, μπορείς να μας πεις πόσοι απόδημοι Μακεδόνες κατοικούν στην Ελλάδα και στην Καβάλα; Οι Έλληνες σας καταπιέζουν; Πόσα σχολεία υπάρχουν όπου διδάσκεται η μακεδονική γλώσσα;» Η απάντηση του κ. Ζευγά, οδήγησε στο βασανισμό του: «Μακεδονία είναι μόνο η Ελλάδα και δεν υπάρχουν σχολεία που να διδάσκουν τη δική σας γλώσσα, ούτε υπάρχουν Σλάβοι στην Ελλάδα». Οι δεσμοφύλακες έπιασαν τον κ. Ζευγά και έβαλαν το κεφάλι του ανάμεσα στην πόρτα και στον τοίχο, ενώ ένας σωφρονιστικός υπάλληλος τον πατούσε στο κεφάλι με τη μπότα του. Αμέσως, ο κ. Ζευγάς έπαθε ρινορραγία και όταν τον πέταξαν μισολιπόθυμο μετά στο κελί, παρουσίασε συμπτώματα υψηλής αρτηριακής πίεσης. Ακολούθησε χαμός, καθώς μόλις οι συγκρατούμενοί του είδαν την κατάστασή του, άρχισαν να κτυπούν τις πόρτες των κελιών και ζήτησαν φάρμακα από τους δεσμοφύλακες, οι οποίοι τα χορήγησαν αμέσως.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, του ανακοινώθηκε άλλη μια (καταχρηστική) παράταση της προφυλάκισής του. Του δόθηκαν αυτή τη φορά όμως επίσημα έγγραφα, όπου αποδεικνυόταν ότι όλοι οι αρμόδιοι στα Σκόπια γνώριζαν από την πρώτη στιγμή την αθωότητά του. Μόλις του ανακοινώθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι θα αποφυλακιστεί, οι Αλβανοί συγκρατούμενοί του, του είπαν: «Γιάννη, εσύ πέρασες ακόμη χειρότερα από εμάς, όμως είσαι ο μόνος που ξέρει τι έγινε μέσα σ’ αυτές τις φυλακές και θέλουμε όταν φτάσεις στην Ελλάδα να μην ξεχάσεις τι περνάνε οι μειονότητες σε αυτή τη χώρα. Κι εσείς οι Έλληνες έχετε εδώ 300.000 μειονότητα, που και αυτοί υποφέρουν, αλλά κανείς δεν τολμάει να μιλήσει επειδή φοβούνται για τη ζωή τους… Γιάννη πρόσεχε. Είσαι ο μόνος Ευρωπαίος που ξέρει τι έγινε εδώ. Μην ξεχάσεις τίποτε, πρόσεχε μέχρι να μπεις στην Ελλάδα. Αυτοί είναι ικανοί να σε σκοτώσουν στο δρόμο».

* Δεκάδες Αλβανόφωνοι των Σκοπίων, που είδαν τα σπίτια τους να καίγονται το 2001 κατά τη διάρκεια της αιματηρής επιδρομής των Σκοπιανών παρακρατικών στο Λούμποτεν, έχουν εξουσιοδοτήσει επισήμως τον κ. Ζευγά να τους εκπροσωπεί ενώπιον των αρμόδιων διεθνών αρχών.

Νίκος Χιδίρογλου