Στο μάθημα της πατριδογνωσίας, παλιότερα, μαθαίναμε: Τι εξάγει η Ελλάς: σταφίδα, ελαιόλαδο, σύκα, πορτοκάλια, μεταλλεύματα… Αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες. Την ίδια εποχή, μια άλλη μικρή μεσογειακή χώρα, το Ισραήλ, εξήγαγε κι αυτή τα ίδια περίπου ― θυμόμαστε τα πορτοκάλια Γιάφας και τις μπανάνες Ισραήλ.
Σήμερα, η Ελλάδα εξάγει ελάχιστη σταφίδα, διότι η καλλιέργειά της εγκαταλείφθηκε, το ελαιόλαδο αντιμετωπίζει τον σαρωτικό ανταγωνισμό του ισπανικού και του ιταλικού, τα σύκα έχουν εγκαταλειφθεί κι αυτά εν πολλοίς, τα πορτοκάλια μάς τα επιστρέφουν ως μειονεκτικά ακόμη κι οι Ρώσοι, ενώ και αρκετά ορυχεία έχουν εγκαταλειφθεί. Το Ισραήλ εξακολουθεί να εξάγει πορτοκάλια και μανταρίνια (και να τα εισάγουμε εμείς…), αλλά η εξαγωγική του δύναμη βρίσκεται προ πολλού σε άλλα είδη: εξάγει υψηλή τεχνολογία… Από μικροεπεξεργαστές, νανοτεχνολογία και λογισμικό, έως τεχνολογία ηλιακής ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέγειας (ΑΠΕ).
Την κατάσταση της έρευνας και της ανάπτυξης τεχνολογικών καινοτομιών στηο μεσογειακό και παρόμοιο ιστορικά Ισραήλ, αλλά και τη δυσάρεστη σημερινή διαφορα προσανατολισμού Ελλάδος -Ισραήλ, μας τη θύμισε σε φωτισμένο άρθρο του προ ημερών ένας νέος Ελληνας επιστήμονας και τεχνοκράτης, ο δρ Τάσος Γκόλνας, που δουλεύει στις ΗΠΑ ως αναλυτής στην SunEdison, την κορυφαία αμερικανική εταιρεία παραγωγής ηλιακής ενέργειας και τεχνολογίας. Με σπουδές Φυσικής και Μηχανικής (διδάκτωρ του Στάνφορντ) και καριέρα σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας της Σίλικον Βάλεϊ, με ολοκληρωμένη, εν τω βάθει εποπτεία του διεθνούς τοπίου στην ηλιακή ενέργεια και τις ΑΠΕ, αλλά και με επιτόπια γνώση του ισραηλινού «οικοσυστήματος» παραγωγής καινοτομιών, ο δρ Γκόλνας είναι σε θέση να μας πει τι κάνει σήμερα το Ισραήλ. Αυτό κάνει στο άρθρο του, στο μπλογκ reality-tape.com, υπό τον προκλητικό τίτλο «Καινοτομία και σιωνισμός».
Εν συνόψει, ο δρ Γκόλνας περιγράφει πώς το Ισραήλ αντλεί ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία από τον πανίσχυρο στρατό του, τη γνωστή ΙDF, αλλά και από το think tank της εβραϊκής διασποράς των ΗΠΑ, για να αναπτύξει τεχνολογίες αιχμής για ειρηνικούς εμπορικούς σκοπούς, και πώς τις τελευταίες δεκαετίες σημειώνει μια σειρά από επιτυχίες και αριστείες σε διάφορα πεδία: από την ανάπτυξη των γνωστών επεξεργαστών Centrino, για λογαριασμό της Intel, έως τις αλλεπάλληλες καινοτομίες στη τεχνολογία ημιαγωγών και ηλιακής ενέργειας.
Δεν περιγράφει μόνο. Ο Ελληνας επιστήμονας βλέπει αναλογίες: Αφού και η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να συντηρεί δυσανάλογα μεγάλο στρατό και να προβαίνει σε δυσανάλογα μεγάλες αμυντικές δαπάνες (ως προς τους άλλους Ευρωπαίους), δεν θα μπορούσε άραγε να σχηματίσει ένα οικοσύστημα εταιρειών έρευνας, σχεδιασμού και ανάπτυξης υψηλής τεχνολογίας, παρόμοιο υπό κλίμακα με το ισραηλινό;
Ο δρ Γκόλνας μας βάζει ενώπιον διπλής πρόκλησης. Θυμίζει, καταρχάς, τα περίφημα «αντισταθμιστικά οφέλη», για τα οποία γίνεται λόγος έπειτα από κάθε πανάκριβη «αγορά του αιώνα»: αγοράζουμε αεροπλάνα ή άρματα, αλλά εισάγουμε τεχνογνωσία, κατασκευάζουμε μέρης τους εν Ελλάδι, ανοίγουν θέσεις εργασίας κ.λπ. Αυτό συμβαίνει, αλλά μόνο εν μέρει, και εντέλει μόνο για προϊόντα αμυντικής τεχνολογίας. Για πολλούς λόγους, δεν υπάρχει μακρόπνοη εθνική στρατηγική για το πώς θα εξασφαλιστούν συνέργειες μεταξύ στρατιωτικών και εμπορικών έργων, με μεγάλη διάρκεια και αποδοτικότητα για την κοινωνία. Ενας λόγος είναι ότι η Ελλάδα «ψωνίζει» οπλικά συστήματα με βάση τις μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες, δηλαδή ψωνίζει ΚΑΙ εύνοια: άλλοτε από τους συμμάχους Γάλλους, άλλοτε από τους φίλους Αμερικανούς, άλλοτε από τους Ρώσους κι άλλοτε από ευρωπαϊκά κονσόρτιουμ. Αυτή η αναγκαστική τακτική δεν αλλάζει εύκολα.
Αλλά ο σοβαρότερο ίσως λόγος είναι ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα μια κουλτούρα βιομηχανίας και παραγωγής, ανάπτυξης· δεν επικρατεί η δημιουργικότητα, η παραγωγικότητα και η καινοτομία, αυτά ηττώνται από τη διάχυτη και κυρίαρχη κουλτούρα του εισαγωγικού εμπορίου, των μεσαζόντων, των πλασιέ, των αντιπροσώπων ξένων οίκων, των μιζαδόρων. Αυτή η κυρίαρχη κουλτούρα του «imports και μίζα» διαβρώνει τη διοίκηση και την οικονομία. Υπηρετείται από μια πολιτική ελίτ οκνηρή πνευματικά και υποτελή πολιτικά, και διαμορφώνει μια κοινωνία αναλόγως ράθυμη, κλειστή, εχθρική προς τους νεωτερισμούς, εντέλει μια κοινωνία που δεν σέβεται τον εαυτό της και το μέλλον των παιδιών της. Μια κοινωνία αντιπατριωτική.
Εδώ συναντάμε την δεύτερη πρόκληση που εμπεριέχεται στον συλλογισμό του δρος Γκόλνα: Αφού μπορούν αυτοί, στο Ισραήλ, γιατί να μην μπορούμε κι εμείς, στην Ελλάδα, έστω υπό κλίμακα; Αφού μπορεί η Κορέα, αφού μπορεί η Ιρλανδία, γιατί να μην μπορεί και η Ελλάδα; Και επιστήμονες διαθέτει, και νέα μυαλά, και αριστούχους φοιτητές σε κάθε γωνιά εκτός συνόρων, και ισχυρή Διασπορά στις ΗΠΑ και παντού, όπως έδειξε και το μανιφέστο αγωνίας για την έρευνα που συνυπέγραψαν πέρυσι 22 κορυφαίοι επιστήμονες.
Γιατί λοιπόν εδώ, παρά τα αλλεπάλληλα κοινοτικά πακέτα στήριξης, παρά τα έργα υποδομής με ευρωπαϊκά χρήματα, γιατί λαχανιάζουμε διαρκώς πίσω από τις ντιρεκτίβες της ΕΕ προσπαθώντας για τα αυτονόητα, πώς δηλ. θα καταργήσουμε τις τοξικές χωματερές και πώς θα διευθετήσουμε τα λύματα; Γιατί το μεγαλύτερο έργο της Γ’ Ελληνικής Δημπκρατίας ήταν η φιέστα των Ολυμπιακών; Γιατί το κύριο μέλημα των κυβερνήσεων είναι η νομιμοποίηση των αυθαίρετων οικοδομών και η πριμοδότηση των ΙΧ αυτοκινήτων;
Διότι έτσι εννοεί η πολιτική ελίτ την ανάπτυξη: Μπάζωμα, τσιμέντωμα, real estate, παζάρεμα για φόρους, διόγκωση του εισαγωγικού εμπορίου, κατανάλωση. Διότι ακόμη και στο λογισμικό, την πιο άϋλη τεχνολογία, η πολιτική ελίτ, δια χειρός Αλογοσκούφη, έδρασε σαν υποτελής νεόπλουτος: έκανε πανάκριβο shopping και έδεσε τη χώρα στο άρμα της Microsoft, αντί να την ανοίξει στο μέλλον του Open Source και να χρηματοδοτήσει τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά spin-offs για μια ανεξάρτητη εθνική στρατηγική πληροφορικής.
Ο συλλογισμός του δρος Γκόλνα απηχεί τη σκέψη και την επιθυμία πολλών Ελλήνων, απανταχού Γης. Πρόκειται για ανθρώπους μορφωμένους, δραστήριους, κοσμοπολίτες, εφευρετικούς, αριστείς στα πεδία τους· πρόκειται πάνω απ’ όλα για ανθρώπους που αγαπούν την πατρίδα τους, που νιώθουν ότι χρωστούν κάτι στο δημόσιο σχολείο τους, που θέλουν να είναι περήφανοι για τον τόπο τους. Ο συλλογισμός «αφού μπορούν οι άλλοι, γιατί όχι κι εμείς;» θεμελιώνει έναν μοντέρνο πατριωτισμό, απολύτως ρεαλιστικό και τρομακτικά αναγκαίο.
Δηλαδή, τα κομματικά επιτελεία δουλεύουν τώρα; Ρώτησε ο φίλος σε ένα μπαλκόνι πάνω από το Αιγαίο. Κάποιος είχε φέρει εφημερίδες, ύστερα από μέρες, στο ησυχαστήριό μας και ξεφυλλίζαμε ράθυμα. Ναι, δουλεύουν, μάς δουλεύουν, συντηρούν το σασπένς των εκλογών, για να φαίνονται απαραίτητοι… Ο αποκριθείς συνόψισε στυφά όλη την πολιτική σκηνή.
Λίγο νωρίτερα, συζητούσαμε για την κατάρρευση των τιμών στο ελαιόλαδο και το κρασί, το τέλος των επιδοτούμενων καλιεργειών, τις εκριζώσεις αμπελιών, την εμφανή κάμψη του τουρισμού, τα άδεια πορτοφόλια των παραθεριστών, το σκοτεινό φθινόπωρο. Δηλαδή, για την πραγματική πολιτική.
Η τιμή του ελαιολάδου στους παραγωγούς έχει βυθιστεί στα 1,80 ευρώ το λίτρο, σχεδόν ένα ευρώ λιγότερο από πέρυσι. Η τιμή αυτή για τον παραγωγό με μικρό κλήρο, δηλαδή την πλειονότητα των Ελλήνων ελαιοπαραγωγών, σημαίνει ότι δεν βγάζει ούτε τα λιπάσματα ούτε τα εργατικά. Που σημαίνει ότι όχι μόνο δεν βγάζει το περίφημο συμπληρωματικό εισόδημα ελαιολάδου, αλλά σύντομα δεν θα συμφέρει να βγάζει ούτε το ελαιόλαδο του νοικοκυριού, θα του έρχεται φτηνότερα να αγοράζει συσκευασμένο εισαγωγής…
Παρόμοια κατάρρευση τιμών έχει υποστεί το κρασί. Εκατό χιλιάδες τόνοι περσινού κρασιού παραμένουν αδιάθετοι στις δεξαμενές, ενώ αρχίζει ήδη ο τρύγος και θα σωρευτεί ακόμη περισσότερο κρασί νέας εσοδείας. Οι οινοπαραγωγοί απεγνωσμένα ζητούν στήριξη. Την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Ενωση, πλημμυρισμένη από απούλητο κρασί, δίνει κίνητρα για εκρίζωση αμπελιών. Το κρασί του Νέου Κόσμου ξεχειλίζει τα ράφια των σούπερ μάρκετ, ακαταμάχητα φτηνό, άρα, σύμφωνα με την Ε. Ε., οι Ευρωπαίοι οινοπαραγωγοί πρέπει να αλλάξουν καλλιέργεια ή επάγγελμα, να αλλάξουν ζωή.
Πόσο απλό ακούγεται: Ξεπατώνεις αμπελώνες και ελαιώνες αιωνόβιους, αλλάζεις αρχαίες κοινότητες, χωριά, πόλεις, αλλάζεις το τοπίο της Μεσογείου, αλλάζεις τον ορισμό που της έδωσαν οι ιστορικοί: Μεσόγειος λέγεται ο τόπος όπου θάλλει η ελιά, από τον καιρό των Φοινίκων, των Καρχηδονίων, των Ελλήνων, των Ρωμαίων, των Ισραηλιτών και των Αράβων. Ελαία και άμπελος είναι η Μεσόγειος, με λάδι και κρασί τράφηκαν οι θρησκείες, τα εμπόρια και οι τέχνες των λαών της. Και τώρα;
Ναι, ασφαλώς οι μεσογειακοί λαοί της Ε. Ε. έκαναν κατάχρηση των επιδοτήσεων, του προστατευτισμού, του κρατισμού. Και σε τρία χρόνια από τώρα καταργούνται οι επιδοτήσεις των αγροτικών προϊόντων – που άλλωστε μακροπρόθεσμα προκάλεσαν ζημιά, αποκοίμισαν τους παραγωγούς και τους διέφθειραν, και εντέλει τους άφησαν ευάλωτους και απροσάρμοστους, όπως τώρα. Για την κακή χρήση των επιδοτήσεων φταίνε πολλοί, όχι μόνο οι αγρότες. Ολο το πολιτικό σύστημα, όλα τα κόμματα. Αλλά και η άκαμπτη πολιτική των Βρυξελλών, που συχνά σχεδιάζεται ερήμην των κοινωνιών.
Για την Ελλάδα, η στρεβλή εφαρμογή της -άκαμπτης, ούτως ή άλλως- Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, συνδυαζόμενη με την κρατική αβελτηρία και τις κουτοπονηριές κυβερνήσεων, βουλευτών και αγροτοπατέρων, και την εκμετάλλευση φτηνής εργατικής δύναμης μεταναστών μετά το 1989, οδήγησαν όχι μόνο σε μείωση του αγροτικού πληθυσμού (που ήταν ζητούμενο άλλωστε της ΚΑΠ), αλλά σε αποδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού της χώρας, σε περιβαλλοντικές καταστροφές και σε κοινωνική παθογένεια. Η κατασπατάληση των υδάτινων πόρων, η εμμονή σε υδροβόρες και προβληματικές καλλιέργειες, όπως το μη ανταγωνιστικό μα επιδοτούμενο βαμβάκι, έχουν ρημάξει τον θεσσαλικό κάμπο και απειλούν να ρημάξουν και τη Δυτική Ελλάδα εφόσον εκτραπεί ο Αχελώος. Η ερημοποίηση και η υφαλμύρωση των υπόγειων υδάτων απειλούν όλο και περισσότερες περιοχές. Σημειώνεται δηλαδή το εξής παράδοξο: ενώ μειώνεται ο αγροτικός πληθυσμος, αυξάνονται οι περιβαλλοντικές καταστροφές.
Τώρα, με την κατάρρευση των τιμών σε παραδοσιακά προϊόντα μικρών κλήρων, με το τέλος των επιδοτήσεων και με την παγκοσμιοποίηση να φέρνει όχι μόνο φτηνότερα προϊόντα αλλά και κρίση και φτώχεια, η Ελλάδα κάτι πρέπει να κάνει. Δεν κάνει. ΄Η, μάλλον, κάνει κάτι: αποσύρεται διαρκώς από την παραγωγή, από τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, και στρέφεται στις υπηρεσίες.
Αλλά ποιες υπηρεσίες; Πού μπορεί να δουλέψει ο νέος που μπαίνει στην αγορά εργασίας; Μια ματιά στις βάσεις των Πανελλαδικών δίνει την πρώτη απάντηση: στις δημόσιες υπηρεσίες… Οι σχολές που προσφέρουν σίγουρο διορισμό είναι οι πιο περιζήτητες. Διορισμός, λοιπόν, αφενός. Και ειλωτοποίηση με συμβάσεις μερικής απασχόλησης στις υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα, αφετέρου – και μάλιστα σε συνθήκες κρίσης. Τα παιδιά των αγροτών, των βιομηχανικών εργατών, των τεχνιτών, κυνηγούν ό, τι προσφέρεται υλικά, ό, τι προβάλλεται ως μοντέλο ζωής: μια δουλειά πίσω από ένα γκισέ, ένα γραφείο. Κοπάδια υπαλλήλων white collar, ο ένας να πουλάει υπηρεσίες στον άλλο: δάνεια, κινητά, γκάτζετ, ασφάλειες.
Η κρίση όμως μάς έδειξε ότι οι υπηρεσίες είναι οι πρώτες που πλήττονται και οι πρώτες που κόβουν θέσεις εργασίας. Ο τουρισμός είναι ο πρώτος μεγάλος χαμένος: λιγότεροι οι ξένοι, φοβισμένοι οικονομικά και σφιχτοί οι Ελληνες. Η κάμψη του τουρισμού, εμφανής σε όλα τα θέρετρα, θα μετακυλιστεί στους συνδεόμενους κλάδους, θα αφήσει φτωχότερους και αμήχανους τους πληθυσμούς που επένδυσαν όλο το δυναμικό τους στο επιφανειακά εύκολο κέρδος του τουρισμού, εγκαταλείποντας άλλες ασχολίες, οικοπεδοποιώντας τη γη, ξεπατώνοντας αμπέλια και ελαιώνες.
Σε αυτό το σταυροδρόμι της πολύμορφης κρίσης, πολύμορφη και επινοητική και καινοτόμος πρέπει να είναι η σκέψη μας και η αντίδρασή μας. Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, η καινοτομική μεταποίηση, η ανάδειξη των διακεκριμένων και ποιοτικών προϊόντων, η εμψύχωση της περιφέρειας, ο προσανατολισμός της νεολαίας προς την παραγωγή, τη δημιουργία και την επιχειρηματικότητα, τα ζωντανά κοινωνκά δίκτυα, αυτά πρέπει να είναι οι απαντήσεις της κοινωνίας. Αυτά είναι πολιτική. Και αυτή την πολιτική δεν την αγγίζει κανένα κομματικό επιτελείο.
http://vlemma.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου